1585. Vanuit zijn commandopost op het Beverse Singelberg lukt het Alexander Farnese zijn troepen zo te dirigeren, dat ze eindelijk het ketterse Antwerpen kunnen innemen. De gevolgen van die overwinning – of nederlaag? – werken door tot heden toe: er ligt een grens tussen de oude Brabantse steden, het katholicisme is eeuwen zonder concurrentie gebleven in Antwerpen, de grote aantallen migranten die naar het Noorden zijn getrokken hebben veel cultuur en welvaart in hun bagage meegenomen.

Maar gelukkig, die grenzen bleven geen obstakels. De tijd dat 'de Ollanders' de reders in Antwerpen de duvel aandeden is voorbij, we horen op onze terrasjes, in onze musea, tot in onze voetgangerstunnel meer en meer de Nederlandse tongval – 'hardstikke leuk, die houten roltrap!' – en ook in onze kerk hadden we het voorrecht een paar weken geleden twee prominente Nederlandse musici te mogen horen.

Carrières

Op zaterdag 19 augustus, bij ons tweede concert van de Zomerse Orgelklanken, waren de organist Gijsbert Kok en de saxofoonspeler Roeland Kapaan te gast. Zoals Roeland het bij zijn inleiding zei, is de saxofoon het instrument waarvan de klank misschien wel het beste harmonieert met het orgel. En dit concert was daar een uitstekend voorbeeld van.

Beide musici hebben een carrière uitgebouwd om 'u' tegen te zeggen. Gijsbert Kok is een beiaardier en organist met een internationaal palmares. Daarnaast is hij docent aan het Rotterdams Conservatorium, en heeft verschillende Cd-opnames uitgebracht. Roeland Kapaan heeft concerten gespeeld in Nederland en ver daarbuiten, en dirigeert verschillende muziekensembles. Ook hij maakte verschillende Cd's.

Italiaanse lente

Hun programma begon bij die Nederlandse orgelreus, Jan Pieterszoon Sweelinck. Die schreef ooit een bewerking van een Franse dans aan het hof waarvan de melodie de hitparade van de zestiende eeuw bestormde. We kunnen ze ook horen in het lied over Artevelde: "Wie herbracht hier de rust op een teken van zijn hand...". Dan staken we even het Kanaal over, orgel en sopraansax lieten ons mooie muziek van William Byrd en van Henry Purcell horen. Johann Sebastian Bach was er ook, uiteraard. Voor alle orgelcomponisten is hij dé norm geweest. We hoorden eerste een Preludium en fuga.

De bassen in het orgel zongen en dreunden zoals we ze zelden hoorden. En later bracht Gijsbert op het orgel een koraalmelodie van Bacht: Liebster Jesu, wir sind hier. Eeuwige muziek, die getuigde van oprechte vroomheid. Maar eerst hadden we genoten van een concert van Tomaso Albenoni, waarin sax en orgel ons in een Italiaanse lente dompelden.

Aangrijpend

Altijd een aangename verrassing, wanneer we tijdens onze concerten ook kennis kunnen maken met minder bekende componisten. We horen dan hoe onrechtvaardig de geschiedenis soms kan zijn. De Fantasia à gusto italiano van Johann Ludwig Krebs was een ontdekking. Zo ook het werk van latere musici, dat we daarna mochten horen. In Unter den Sterrenhimmel, van Hans-André Stamm, ademden de sax en het orgel een diepe vrede uit. Van Théodore Dubois speelde Gijsbrecht Fiat Lux, en inderdaad, het wérd licht, dat langzaam uit de pijpen van het orgel leek op te rijzen om de kerk tenslotte in een stralende klankenkleur te dompelen.

Het laatste werk was aangrijpend. Van Serban Nichifor, een Roemeens hedendaags componist, hoorden we een melancholisch Hasidic Poem, een droeve dans op basis van Oost-Europese Joodse melodieën, de schrijnende echo van een bloeiende volkscultuur die genadeloos uitgeroeid werd. Het werk is dan ook opgedragen aan de slachtoffers van de Holocaust.

Willen we niet meer kwijt

Er zijn goede tradities, en het glas na de Zomerse Orgelklanken is er een van. En bij dat glas was iedereen het erover eens: dit was een prachtig mooi, boeiend concert. Nee, die Nederlanders willen we niet meer kwijt...

Marc